7 cuốn sách hay về nhân chủng học phản chiếu trọn vẹn hình ảnh nhân loại từ kỷ nguyên hái lượm sơ khai qua kỷ nguyên nông nghiệp phát triển để đến kỷ nguyên hiện đại ngày nay.
Nhân Chủng Học – Khoa Học Về Con Người
Như Augustine đã nhận xét: “Con người ngạc nhiên về biển cả sôi động, về dòng nước chảy, về cảnh quan của bầu trời, nhưng lại quên rằng trong tất cả những điều kỳ diệu ấy thì chính bản thân con người là yếu tố kỳ diệu nhất”. Sự kỳ diệu cơ bản của con người là khả năng sáng tạo; suy nghĩ và đưa ra những phát minh mới.
Con người luôn suy tư về những mục tiêu của mình ngay cả khi nó không mang lại lợi lộc nào mà chỉ làm thỏa mãn tính hiếu kỳ. Những suy tư trên phát triển thành kiến thức, và kiến thức lại phát triển thành năng lực cải tạo thiên nhiên và tác động lên số phận con người.
Nhân Chủng Học, giống như bất cứ một khoa học chuyên ngành nào về hiện tượng thiên nhiên, không chỉ làm thỏa mãn tính ham hiểu biết của con người; mà nó còn là một công cụ giúp con người biết được nhiều hơn về bản chất của mình, để cuối cùng có thể hiểu, nắm bắt và giải quyết những vấn đề ấy như thế nào cho hiệu quả.
Nghiên Cứu Về Sự Phát Triển Con Người
Nghiên cứu về sự phát triển con người là ngành khoa học vừa phức tạp nhất nhưng cũng vừa hấp dẫn nhất:
- Phức tạp vì nó luôn phải tiếp cận với nhiều môn học cần thiết để mô tả và giải thích con người thay đổi ra sao qua dòng thời gian biến trôi không ngừng.
- Hấp dẫn vì con người cho đến nay vẫn còn là một “ẩn số” mà mọi ngành khoa học đều muốn tìm cách đi sâu, nghiên cứu tường tận, bởi mọi giải đáp được đưa ra đến nay vẫn chưa đầy đủ, thỏa đáng.
Công trình biên soạn này bao gồm kết quả khảo chứng những luận điểm của tác giả bằng những trắc nghiệm khoa học và sự so sánh đúng đắn với mục đích nhằm giải quyết các mục tiêu cụ thể:
- Cung cấp lời giải thích toàn diện và rất dễ hiểu về sự phát triển suốt quãng đời con người.
- Cung cấp cơ sở lý thuyết và thực nghiệm giúp sinh viên và người chuyên nghiên cứu lĩnh vực này có thể giải thích quá trình phát triển con người một cách lôgic, luôn kèm theo những nhận xét, phê phán thuyết phục.
Nội dung sách gồm 15 chương, tập trung vào các phần chính:
- Chương 1: Nghiên cứu sự phát triển con người
- Phần 1: Sự phát triển trước khi sinh, thời ẵm ngửa, và đầu tuổi thơ ấu
- Phần 2: Độ tuổi đến trường và thời thanh niên
- Phần 3: Đầu và giữa tuổi thanh niên
- Phần 4: Về già
Sapiens: Lược Sử Loài Người
Sapiens, đưa chúng ta vào một chuyến đi kinh ngạc qua toàn bộ lịch sử loài người, từ những gốc rễ tiến hóa của nó đến thời đại của chủ nghĩa tư bản và kỹ thuật di truyền, để khám phá tại sao chúng ta đang trong những điều kiện sinh sống hiện tại.
Homo Deus: Lược Sử Tương Lai
Homo sapiens có phải là một dạng sống siêu đẳng, hay chỉ là một tay đầu gấu địa phương? Làm thế nào con người lại tin rằng họ không chỉ đã kiểm soát thế giới, mà còn mang lại ý nghĩa cho nó? Công nghệ sinh học và trí thông minh nhân tạo đe doạ loài người ra sao? Sinh vật nào có thể kế thừa loài người, và tôn giáo mới nào sẽ được sản sinh?
Với giọng kể cuốn hút và mới lạ, Harari sẽ dần gợi mở và trả lời những câu hỏi trên, nhờ phân tích chi tiết những luận điểm gây nhiều tranh cãi: chủ nghĩa nhân đạo là một dạng tôn giáo, thứ tôn giáo tôn thờ con người thay vì thần thánh; sinh vật là thuật toán… ông vẽ ra một viễn cảnh tương lai khi Sapiens thất thế và Dữ liệu giáo trở thành một hình mẫu. HOMO DEUS còn bàn sâu hơn về các năng lực mà con người đã tự trang bị để sinh tồn và tiến hoá thành một giống loài ngự trị trên trái đất, để rồi chính trong tiến trình hoàn thiện và nâng cấp các năng lực ấy chúng ta sẽ bị truất quyền kiểm soát bởi một sinh vật mới, mang tên Homo Deus.
Súng, Vi Trùng Và Thép
“Bàn tay của diễn trình lịch sử từ 8.000 năm trước vẫn đang đè nặng lên chúng ta.”
Cuốn sách giải thích vì sao các nền văn minh Á – Âu (bao gồm cả Bắc Phi) lại tồn tại được, cũng như đã chinh phục các nền văn minh khác, cùng lúc ông bác bỏ các lý thuyết về sự thống trị của các nền văn minh Á –Âu dựa trên trí tuệ, đạo đức hay ưu thế di truyền. Jared Diamond lập luận rằng, sự khác biệt về quyền lực và công nghệ giữa các xã hội loài người có nguồn gốc từ sự khác biệt về môi trường, trong đó sự khác biệt này được khuếch đại không ngường. Qua đó, ông giải thích tại sao Tây Âu, chứ không phải các nền văn minh khác trong thế giới Á – Âu như Trung Quốc, lại trở thành các thế lực thống trị.
Mục đích của cuốn sách này là cung cấp một lược sử về tất cả mọi người trong khoảng 13.000 năm trở lại đây. Câu hỏi đã khiến tôi viết ra cuốn sách này là: tại sao lịch sử đã diễn ra trên mỗi châu lục một khác? Nếu như câu hỏi này lập tức khiến bạn nhún vai cho rằng bạn sắp phải đọc một luận văn phân biệt chủng tộc thì, xin thưa, không phải vậy. Như bạn sẽ thấy, những lời đáp cho câu hỏi này tuyệt không bao hàm những sự khác biệt về chủng tộc. Cuốn sách này tập trung truy tìm những lý giải tối hậu và đẩy lùi chuỗi nhân quả lịch sử càng xa bao nhiêu càng tốt bấy nhiêu.
Tuy cuốn sách này nói cho cùng là về lịch sử và tiền sử, song chủ đề của nó không chỉ có giá trị hàn lâm mà còn có tầm quan trọng to lớn về thực tiễn và chính trị. Lịch sử những tương tác giữa các dân tộc khác nhau chính là cái đã định hình thế giới hiện đại thông qua sự chinh phục, bệnh truyền nhiễm và diệt chủng. Các xung đột đó tạo ra những ảnh hưởng lâu dài mà sau nhiều thế kỷ vẫn chưa thôi tác động, vẫn đang tích cực tiếp diễn ở một số khu vực nhiều vấn đề nhất của thế giới ngày nay.
Hình Ảnh Nhân Loại
Nhân chủng học là một ngành học phản ánh bản thân thế giới này – một thế giới đang thay đổi mỗi lúc một nhanh. Nội dung sách không giới hạn trong các vấn đề đã được định hình trong các thập kỷ trước mà bao gồm tất cả các biến chuyển đang diễn ra khắp nơi và tác động đến những con người, nơi chốn và cả những chủ đề nằm trong truyền thống nghiên cứu của ngành.
Dựng lên một tấm gương vĩ đại- phản chiếu trọn vẹn hình ảnh nhân loại, ngành nhân chủng học tự thân đã mang tính nhân văn cao nhất trong các ngành học thuật vì nó luôn tôn trọng tính đa dạng của con người bằng cách nghiên cứu các nền văn hóa khác để có thể nhận ra điện mạo bản thân mình, dân tộc mình rõ hơn.
Bạn đọc có dịp tiếp cận phần minh họa cho các vấn đề được đề cập trong mỗi chương bằng những bài “Đọc thêm” súc tích, có thể bổ sung và gợi mở cho cái nhìn về những vấn đề nhân chủng học liên quan với thế giới đa văn hóa hiện nay.
Thế Giới Một Thoáng Này
Trong cuốn sách Thế Giới Một Thoáng Này, bạn đọc sẽ nhận ra một nhà sử học lớn có thể làm rõ các mối quan hệ giữa những Homo sapiens đầu tiên và phiên bản hôm nay của loài này; và một nhà kể chuyện lớn có thể làm cho các mối quan hệ kia trở nên sống động. David Christian làm được cả hai, và Thế Giới Một Thoáng Này là cuộc du hành – từ kỷ nguyên hái lượm sơ khai qua kỷ nguyên nông nghiệp phát triển để đến kỷ nguyên hiện đại ngày nay, hay “Thời đại thế Nhân sinh” – (Anthropocene, Paul Crutzen), một kỷ nguyên thú vị nhất nhưng cũng rối rắm nhất, ẩn chứa nhiều hiểm nguy chưa từng có cho con người và hành tinh.
Hãy bước vào Thế Giới Một Thoáng Này – và cởi bỏ hết thành kiến cho rằng cái gì cũ là buồn tẻ. Độc giả sẽ cảm nhận một ý thức mới về cuộc trường chinh của Homo sapiens và về quê hương của chúng ta trước một cục diện mới mà chúng ta, dù ý thức hay không, là những thành viên tích cực trong đó. Cũng như trong thuyết tương đối rộng của Einstein, hành tinh xanh cũng không phải là sân khấu để Homo sapiens diễn tuồng một cách độc lập. Cả hai chung cuộc cùng tồn tại hay cùng biến mất.
Cùng danh mục: