Những quyển sách hay về Hà Tĩnh giúp các bạn hiểu thêm về Hà Tĩnh, vùng đất nghĩa khí và tài năng với những cảnh quan thiên nhiên, dấu vết văn hóa thời tiền sử và cổ sử,…
Hà Tĩnh – Đất Văn Vật Hồng Lam
Hà Tĩnh – vùng đất tranh chấp giữa núi và biển, vùng đất sôi động trong lịch sử, vùng đất nghĩa khí và tài năng với những cảnh quan thiên nhiên, dấu vết văn hóa thời tiền sử và cổ sử, …
Tất cả đều được thể hiện một cách khái quát trong tập sách này giúp các bạn hiểu thêm về vùng đất văn vật hồng lam này.
Sách gồm những nội dung chính như sau:
Phần I – PHÁC HỌA CHÂN DUNG MỘT VÙNG ĐẤT
- 1.Vùng đất tranh chấp giữa núi và biển
- 2.Vùng đất sôi động trong lịch sử
- 3.Vùng đất nghĩa khí và tài năng
Phần II – NHỮNG CHỨNG TÍCH VĂN HÓA
- 1.Cảnh quan thiên nhiên
- 2.Dấu vết văn hóa thời tiền sử và cổ sử
- 3.Các làng nghề tiêu biểu
- 4.Một số dòng họ tiêu biểu
- 5.Những địa điểm lịch sử
- 6.Tín ngưỡng, tôn giáo và các di tích tiêu biểu
- 7.Vài nét về nghệ thuật dân gian
- 8.Lễ hội dân gian cổ truyền
- 9.Văn hóa phục trang và ẩm thực
Góc Nhìn Sử Việt – Nghệ An Ký
Nghệ An ký là một bộ sách nổi tiếng của Việt Nam, ra đời vào khoảng đầu thế kỷ XIX. Sách được biên soạn vô cùng công phu, phản ánh tương đối đầy đủ về lịch sử, địa lí, nhân vật, văn thơ… của trấn Nghệ An (nay là Nghệ An và Hà Tĩnh). Tác phẩm có ba chương lớn được chia theo quan niệm tam tài của Nho giáo (Thiên, Địa, Nhân): Thiên chí (ghi chép về trời), Địa chí (ghi chép về đất) và Nhân chí (ghi chép về người).
Nghệ An ký có giá trị rất lớn về mặt học thuật, là một tài liệu gốc cung cấp rất nhiều thông tin trực tiếp, đáng tin cậy cho các nhà nghiên cứu và những người say mê tìm hiểu về địa lý lịch sử Việt Nam nói chung và về vùng đất Nghệ Tĩnh nói riêng.
“Là một bộ địa lý lịch sử khá trội so với các sách địa lý lịch sử đương thời, Nghệ An ký (ghi chép về trấn Nghệ An, gồm cả Nghệ An và Hà Tĩnh ngày nay) của Bùi Dương Lịch (1757- 1828) được viết vào khoảng những năm thứ 10, 20 của thế kỷ XIX. Đây là bộ sách biên soạn công phu, có chất lượng, mặc dầu cũng có những mặt hạn chế về lịch sử hoặc về quan điểm, phương pháp.”
Viện Nghiên cứu Hán nôm.
Ý nghĩa của ảnh trên bìa sách :
Phục dựng, lấy chi tiết từ bức : Giảng học đồ. Đây là bức tranh được vẽ vào cuối thế kỷ XVIII trên giấy dó, ở đền Độc Lôi tỉnh Nghệ An, miêu tả quá trình học tập, công danh của người xưa.
TRÍCH ĐOẠN HAY
“Người Nghệ An khí chất chất phác đôn hậu, tính tình từ tốn chậm chạp không sắc sảo, cho nên làm việc gì cũng giữ cẩn thận, bền vững ít khi bị xao động bởi những lợi hại trước mắt. Song do đất có mạch từ xa kéo đến mỗi nơi một khác, mà [tính người] bẩm thụ khí đó không giống nhau. Vùng có mạch đất từ Lâm An đến, núi đẹp, sông thêm mát, cho nên con người ở đây phần nhiều tính thuần hiền lành. Vùng có mạch từ Quỳ Châu chạy đến, núi hùng vĩ, sông chảy trì trệ, cho nên, con người ở đây phần nhiều hào hùng, dũng cảm. [Riêng] Các bậc văn nhân có học vốn thường không bị ảnh hưởng bởi khí chất ấy, chỉ có võ nhân thì ai nấy đều thể hiện đúng như bẩm sinh. Đó là điều tự nó phân biệt được rõ hơn cả.”
“Văn chương người Nghệ An phần nhiều mạnh mà cứng cỏi, ít bóng bẩy (hoa lệ). Vì rằng văn chương là tiếng của lòng, khí chất [con người] như thế nên phát ra lời văn cũng như thế. Bởi vì khí chất như thế nên không chuộng những sự hoa sức [bề ngoài] và ít lấy văn chương để tự phụ.”
“Binh lính Nghệ An ngày xưa gọi là (thắng binh) khéo dùng thì đủ để trở nên vô địch trong thiên hạ. [Xét ra] Cũng không phải là họ dũng mãnh quả cảm hơn người, mà chỉ vì họ quen sự cần cù gian khổ, sợ lễ tục luật pháp, thân với người trên và liều chết, vì bậc trưởng, chỉ có thế thôi. Triều Lê khi sáng nghiệp và trung hưng, đều dùng sức quân Nghệ An, rất có hiệu quả.”
An – Tĩnh Cổ Lục
“An Tĩnh cổ lục” (Ghi chép lại những chuyện xưa ở vùng Nghệ An – Hà Tĩnh), nguyên văn tiếng Pháp là “Le vieux An Tinh”.
Đây là tác phẩm địa chí của học giả Hippolyte Le Breton, được Tập san “Đô thành hiếu cổ” xuất bản năm 1936 bằng tiếng Pháp, sau này được Nhà xuất bản Thế giới và Viện Nghiên cứu Đông Bác Cổ Pháp tại Việt Nam in thành sách năm 2001.
Cuốn sách gồm 2 thiên (2 phần):
- Thiên 1 khái quát chung về thời kỳ tiền sư.
- Thiên 2 có 8 chương giới thiệu về các xứ và lưu vực ở Nghệ An và Hà Tĩnh.
Đặc biệt cuốn sách còn có 120 tấm ảnh chụp các di tích danh thắng xứ Nghệ vào những năm 1920 – 1930.
Cuốn sách được các học giả, nhà nghiên cứu đánh giá cao, là tuyệt tác chuyên khảo lịch sử, không chỉ để lại kho tư liệu phong phú, quý giá về xứ Nghệ mà còn hướng đến phương pháp khảo cứu biên soạn đa dạng dựa trên tri thức của nhiều bộ môn, nhiều tài liệu liên quan.
Tiểu Vùng Văn Hóa – Xứ Nghệ
Xứ Nghệ là tiểu vùng văn hóa bao gồm hai tỉnh Nghệ An và Hà Tĩnh. Con người xứ Nghệ có những nét tính cách nổi trội khó pha lẫn với bất kỳ một vùng miền nào của đất nước, điều này đã được không ít nhà nghiên cứu, nhà chính trị nhận định.
Trong bài viết này, tác giả nêu lên một khía cạnh có thể coi là hằng số tích cách của người Nghệ, lý giải cơ sở nẩy sinh của những tính cách này và nhìn nhận khả năng biến đổi của tính cách Nghệ trong giai đoạn đất nước hội nhập quốc tế; đồng thời, tác giả cũng đưa ra một số khuyến nghị về phát huy phẩm chất tốt đẹp của người Nghệ trong bối cảnh ấy.
Xứ Nghệ bao gồm vùng đất Nghệ An và Hà Tĩnh, từ huyện Quỳnh Lưu ở phía Bắc cho tới Kỳ Anh ở phía Nam với chiều dài khoảng 200 km, tuy hai vùng hành chính khác nhau nhưng “xét về mặt văn hóa thì gộp lại làm một lại hợp lí hơn”;
“… Nghệ An và Hà Tĩnh lại tuy hai mà một”(Đinh Gia Khánh – Cù Huy Cận, 1995, tr.129), một tiểu vùng văn hóa thống nhất. Kỳ thực, người Nghệ An và Hà Tĩnh trong nếp nghĩ và lối sinh hoạt hằng ngày ít khi có sự phân chia rạch ròi đâu là Nghệ An, đâu là Hà Tĩnh. Cũng có thể nói, đó là một ranh giới mờ.
Trong bài viết này, chúng tôi cũng không có ý định tách bạch xứ Nghệ vì làm điều này là rất khó mà cố gắng nhìn nhận điểm chung thống nhất trong tính cách Nghệ đã được hình thành từ bao đời nay.
Cùng danh mục: